ΑΝΤΩΝΙΟΣ Δ. ΒΑΦΕΙΑΔΗΣ
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ
Πτυχιούχος Πανεπιστημίου Αθηνών
Mετεκπαιδευθείς στο ISTITUTO ORTOPEDICO RIZZOLI di BOLOGNA
Η πρόοδος της τεχνολογίας οδήγησε στη χρήση εξαιρετικά ανθεκτικών, βιολογικά συμβατών εμφυτεύσιμων υλικών σε τέτοιο βαθμό, που αρκετοί ασθενείς μέσης ηλικίας με καλή φυσική κατάσταση να αποφεύγουν εντελώς τη πιθανότητα διενέργειας σε δεύτερο χρόνο αναθεώρησης της ολικής αρθροπλαστικής ισχίου. Σήμερα, σαράντα περίπου χρόνια από την πραγματοποίηση της πρώτης ολικής αρθροπλαστικής ισχίου, υπάρχει μια ποικιλία τεχνικών ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες και απαιτήσεις του κάθε ασθενή.
Η άρθρωση του ισχίου είναι μια από τις μεγαλύτερες αρθρώσεις υψηλής φόρτισης βάρους και βρίσκεται μεταξύ του μηρού (κεφαλή μηριαίου οστού ) και της λεκάνη- πύελος (αρθρική επιφάνεια κοτύλης). Οι αρθρικές επιφάνειες των οστών που σχηματίζουν την άρθρωση του ισχίου καλύπτονται από αρθρικό χόνδρο, που λειτουργεί σαν μαξιλάρι που απορροφά μέρος των δυνάμενων φόρτισης επιτρέποντας την ομαλή κινητικότητα και λειτουργικότητα της άρθρωσης. Διάφορα νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις προκαλούν ποικίλου βαθμού καταστροφή του αρθρικού χόνδρου των οστών της άρθρωσης του ισχίου.
Η αρθρίτιδα χαρακτηρίζεται από φλεγμονή των αρθρικών επιφανειών της οστών της άρθρωσης και προκαλεί πόνο, οίδημα, δυσκαμψία και περιορισμό της κινητικότητας της. Η αρθρίτιδα του ισχίου αποτελεί τη συχνότερη αιτία πόνου και δυσλειτουργίας- αναπηρίας της άρθρωσης του ισχίου. Οι κυριότεροι τύποι αρθρίτιδας είναι η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδή αρθρίτιδα και η μετατραυματική αρθρίτιδα.
Η οστεοαρθρίτιδα του ισχίου χαρακτηρίζεται από καταστροφή του προστατευτικού αρθρικού χόνδρου της αρθρικής επιφάνειας των οστών της άρθρωσης του ισχίου με αποτέλεσμα την τριβή τους και τον έντονο πόνο.
Η ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση πάθηση κατά την οποία ο αρθρικός θύλακος που καλύπτει την άρθρωση του ισχίου, φλεγμαίνει με συνοδό συλλογή υγρού ενδοαρθρικά, καταστροφή του αρθρικού χόνδρου και εκδηλώνεται με πόνο και δυσκαμψία της άρθρωσης. Η μετατραυματική αρθρίτιδα προκαλείται από τραυματισμούς ή κατάγματα των οστών της άρθρωσης του ισχίου.
Τα κυριότερα συμπτώματα της αρθρίτιδας του ισχίου είναι ο πόνος, η δυσκαμψία που προκαλούν περιορισμό του εύρος των κινήσεων του ισχίου ενώ μετά από έντονη καταπόνηση παρατηρείται δυσχέρεια βάδισης.
Η διάγνωση τίθεται μετά από αξιολόγηση του ιστορικού του ασθενούς, την κλινική εξέταση και τον απεικονιστικό έλεγχο (ακτινογραφία λεκάνης-ισχίου).
Η ολική αρθροπλαστική ισχίου πραγματοποιείται υπό γενική ή περιοχική αναισθησία όταν η συντηρητική θεραπεία με χορήγηση παυσίπονων (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) και φυσιοθεραπεία αποτυγχάνει να ανακουφίσει τα συμπτώματα, περιορίζοντας δραματικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Η ολική αρθροπλαστική του ισχίου είναι μια χειρουργική επέμβαση κατά την οποία αφαιρούνται τα κατεστραμμένα τμήματα των αρθρικών επιφανειών των οστών του ισχίου (κεφαλή μηριαίου οστού-κοτύλη πυέλου) και αντικαθίσταται από προθέσεις (εμφυτεύσιμα υλικά), ανακουφίζοντας τον ασθενή από τον πόνο της αρθρίτιδας που περιορίζει σημαντικά την φυσιολογική δραστηριότητα του
Η χειρουργική τεχνική περιλαμβάνει τη διενέργεια χειρουργικής προσπέλασης, προκειμένου να αποκαλυφθεί η άρθρωση του ισχίου. Αρχικά εξαρθρώνεται-αφαιρείται η κεφαλή του μηριαίου οστού από την κοτύλη και μετά από καθαρισμό της κοτύλης από τον παθολογικό ιστό με ειδικό εργαλείο (reamer), τοποθετείται το εμφύτευμα της κοτύλης( με ή χωρίς χρήση τσιμέντου) και πάνω σε αυτό τοποθετείται ειδικό κάλυμμα, (από πολυαιθυλένιο, μεταλλικό ή κεραμικό υλικό ). Κατόπιν αφαιρείται η κατεστραμμένη κεφαλή του μηριαίου οστού, γίνεται γλυφανισμός του αυλού της διάφυσης του μηριαίου, τοποθετείται η πρόθεση του μηριαίου με την τεχνική press fit ή με τη χρήση ειδικού τσιμέντου και τοποθετείται η κεφαλη του μηριαίου (από μεταλλικό ή κεραμικό υλικό) και ανατάσσεται η άρθρωση. Τέλος γίνεται σύγκλειση του τραύματος σύμφωνα με την ανατομική τάξη.
Μετεγχειρητικά χορηγούνται αναλγητικά για την αντιμετώπιση του πόνου, αντιβιοτικά για την πρόληψη λοιμώξεων, αγωγή για την πρόληψη θρομβοεμβολικών επεισοδίων.Η μετεγχειρητική αγωγή περιλαμβάνει μέτρα αποφυγής της εξάρθρωσης της ολικής ισχίου και την αποκατάσταση της λειτουργικότητας της άρθρωσης.
Τα μέτρα αποφυγής εξάρθρωσης της ολικής ισχίου είναι: α) αποφυγή κινήσεων κάμψης ισχίου με ταυτόχρονη έσω στροφή του σύστοιχου σκέλους β) τοποθέτηση μαξιλαριού ανάμεσα στα πόδια του ασθενούς κατά τη διάρκεια του ύπνου για 6 βδομάδες μετεγχειρητικά, γ) αποφυγή τοποθέτησης ποδιών σε θέση "σταυροπόδι" και κάμψη ισχίου πέραν των 90°, δ) αποφυγή χρήσης χαμηλών καθισμάτων και χρήση ανυψωτικού τουαλέτας και ε) αποφυγή σκυψίματος για συλλογή αντικειμένων από το έδαφος.
Η ολική αρθροπλαστική ισχίου αποτελεί μεγάλης βαρύτητας χειρουργική επέμβαση και σχετίζεται με δυνητικούς κινδύνους και επιπλοκές τόσο κατά την περιεγχειρητική όσο και κατά την μετεγχειρητική περίοδο. Οι κυριότερες μετεγχειρητικές επιπλοκές είναι η λοίμωξη της άρθρωσης, η εξάρθρωση του ισχίου, το κάταγμα του μηριαίου ή κοτύλης, οι κακώσεις παρακείμενων νεύρων και αγγείων, η φλεβοθρόμβωση των κάτω άκρων-πνευμονική εμβολή, η χαλάρωση της αρθροπλαστικής ισχίου, η αποτυχία ανακούφισης του πόνου, ο σχηματισμός ουλώδους ιστού στο σημείο της χειρουργικής τομής και οι κατακλίσεις.
Ολική αρθροπλαστική ισχίου
Η ολική αρθροπλαστική ισχίου αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της χειρουργικής του 20ου αιώνα, βελτιώνοντας σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής του ανθρώπου. Παγκοσμίως, η συχνότητα της ολικής αρθροπλαστικής ισχίου αυξάνεται συνεχώς λόγω της αύξησης του αριθμού των ατόμων της τρίτης ηλικίας σε συνδυασμό με το μεγάλο ποσοστό κλινικής επιτυχίας της τεχνικής της αρθροπλαστικής.
Η οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει διάφορες αρθρώσεις προκαλώντας πόνο, δυσκαμψία, περιορισμό της λειτουργικότητας της άρθρωσης, καθώς και της φυσικής δραστηριότητας του ατόμου. Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο οι ασθενείς επιλέγουν να υποβληθούν σε ολική αρθροπλαστική ισχίου είναι η ανακούφιση του πόνου και παρά την θεαματική πρόοδο της ορθοπαιδικής χειρουργικής, οι ασθενείς πρέπει να είναι ενημερωμένοι σχετικά με τη χειρουργική τεχνική, το εφικτό μετεγχειρητικό αποτέλεσμα (κινητικότητα, λειτουργικότητα άρθρωσης ισχίου μετεγχειρητικά, η διάρκεια ζωής των εμφυτεύσιμων υλικών, οι πιθανοί περιορισμοί της φυσικής δραστηριότητας), αλλά και για τις πιθανές διεγχειρητικές και μετεγχειρητικές επιπλοκές.
